Nabij de carpoolstrook aan de A1 te Apeldoorn-Zuid is deze verwijsmast gerealiseerd. De al jaren staande mast van het naastgelegen McDonald’s restaurant kon niet op tegen de bomen die elk jaar hoger werden en was inmiddels slecht zichtbaar geworden.
Oorspronkelijk bedoeld als een ‘standaard’ McDonald’s mast is dit project onder druk van o.a. de gemeente Apeldoorn omgevormd tot een waar landmark waarop lokale bedrijven zichzelf kunnen promoten.
Het project heeft vanaf dag één al een polariserende werking gehad binnen de politiek, naast de esthetische eisen spelen bijvoorbeeld verkeersveiligheid en lichtoverlast centrale rollen in de discussie die bij elkaar vele jaren heeft geduurd.
iKoon.
De wens van de opdrachtgever, franchisenemer van McDonald’s was een nieuwe, duidelijk herkenbare mast, natuurlijk met logo, aan de noordzijde van de snelweg. De bestaande mast aan de zuidzijde van de A1 bij Apeldoorn werd inmiddels aan het oog onttrokken door omliggende bomen.
Om medewerking aan de bouw van deze mast te kunnen verlenen legde de gemeente de ambitie neer om een landmark te realiseren, een icoon voor zowel opdrachtgever als gemeente.
Vanaf 2012 is er gewerkt aan deze uiterst complexe opgave, vanwege politiek gevoelige raakvlakken, waar uiteindelijk medio 2019 een bouwvergunning voor is verstrekt.
Ontwerp proces.
De visuele impact vanuit de omgeving, een opstelling en wijziging van het bestemmingsplan, het allerhoogste welstandsniveau en uiteraard de politieke en publieke opinie moesten afgehandeld en overtuigd worden.
Deze eisen versus de wensen van de opdrachtgever aangaande zichtbaarheid van het commercieel logo alsmede kostenbeheersing heeft ertoe geleid dat diverse scenario’s de revue zijn gepasseerd.
Concept.
In 2018 is er een nieuw concept gepresenteerd aan de CRK (Commissie Ruimtelijke Kwaliteit = welstand). Inmiddels stond vast dat de mast, de “M” en de ledschermen als één geheel moesten worden samengevoegd in een integraal ontworpen bouwwerk. Als verre verwant van het logo van Apeldoorn werd het plan om middels een inklemming van twee constructieve poten de Koningsmast en de reclame vlakken ‘dreigend’ richting snelweg te laten uitkragen. Dit bouwwerk heeft daarmee daadwerkelijk een unieke vormgeving en werd dan ook met lof door de CRK beoordeeld.
Ontwerp.
In de vertaling van het concept naar de werkelijkheid is een grote uitdaging gevonden. De inklemming van de tweepoot was te realiseren maar dit betekende dat het staal dusdanig dik moest worden dat het ver buiten het gestelde budget zou vallen.
Derde been.
De oplossing werd gevonden in een slanke derde poot die het ‘dreigende’ effect niet verstoort maar wel de krachten kan wegleiden. Een gepolijste RVS afwerking oogt als een spiegel en valt hierdoor weg tegen de achtergrond, ongeacht van welke kant je deze benadert. Hiernaast is ongeveer op een schaal van 1:20 te zien wat het belang is van een derde poot. Om deze poot goed tot zijn recht te laten komen is er een verdere optimalisatie in de verhouding doorgevoerd, zo is er een ‘knik’ toegevoegd en blijft het geheel in balans. Een andere bijkomstigheid is het feit dat in deze nieuwe vorm de letter K gevonden kan worden, de Koningsmast is geboren.
Samenwerking.
Gedurende de acht-jarige looptijd van het project heeft de mast meerdere vormen gekend maar in samenwerking met de ambtenaren van de gemeente Apeldoorn is gewerkt aan dit definitieve concept. Niet alleen bij het ontwerpen maar ook juist in de uitvoering is er gebruik gemaakt van externe kennis en visie. Deze constructie heeft meer overeenkomsten met offshore techniek dan met een bouwkundige constructie.
De engineering is in 2 trajecten opgedeeld. Na de bouwaanvraag is een team samengesteld met hierin COURAGE architecten, AIP Partners en constructeur ABT. De koppelingen van losse onderdelen in de constructie konden worden opgelost binnen de gestelde buisdiameters. Pure, nuchtere en eerlijke engineering met details in het zicht zijn het resultaat van goed vakmanschap en ambachtelijke kennis en kunde.
Onderdelen.
Als er naar de diverse elementen gekeken wordt is het makkelijk om de schaal te vergeten. Het lijken maar een aantal onderdelen maar het gaat daarbij om enorme objecten en krachten. Het is ook deze schaal die bij het ontwerpen erg bepalend is gebleken. Praktisch denken en onderhoudsvriendelijkheid staan hoog in in het vaandel. Gelukkig zijn deze eigenschappen ook te vinden in onze visie.
Uitwerking.
Ondanks het formaat van de Koningsmast is ook op de details gelet. Zo hebben we bijvoorbeeld de constructie voor de ledschermen uiterst precies uitgetekend en is goed nagedacht over de aansluiting van de doeken op het staal. Ook is er bij de voorste knoop een plek gereserveerd voor een plaquette met daarop de gezinsleden van de opdrachtgever.
Productie.
Door de schaal van de buizen zijn er simpelweg weinig partijen die een dergelijke klus aan kunnen nemen. Om deze reden is het staal van de Koningsmast verwerkt door Matel Metaal in Vriezenveen. In hun hal konden de grote stalen onderdelen verwerkt worden zodat ze op locatie direct aan elkaar gekoppeld konden worden.
Ambacht.
In deze beelden is de schaal van de buizen te zien, maar ook dat er nog genoeg zonder grote machines wordt gedaan. In de staalindustrie is zeker nog ruimte voor ambacht en vakmanschap. En ook daar geldt dat niks verloren gaat, zo is het kniestuk wat op deze afbeelding verwijderd wordt nu in gebruik als vuurkorf in de achtertuin van ons kantoor.
Montage.
De engineering is voorbereid op een eenvoudige en logische prefab samenstelling op locatie, maar het blijft een mast van vijftig meter hoog. Het stalen skelet is zo ontworpen dat het in twee helften werd samengesteld en vervolgens op elkaar gestapeld door middel van één grote kraan. De enige kraan die hiervoor in aanmerking kwam was een 700-tons telescoopkraan, hiervan zijn er slechts twee in heel Nederland.
Hoogste punt.
Uren lang zijn de lieren afgesteld om vervolgens de bovenste helft van de Koningsmast in enkele momenten te plaatsen op de onderste helft. Een spektakel van jewelste, waarbij zelfs de meest doorgewinterde montage man, lasser, engineer, ontwerpers, opdrachtgever en automobilist gespannen toekeken. Na dit korte moment was ineens het hoogste punt bereikt en keerde de rust langzaam terug, in de volgende dagen konden de ledschermen en doeken geplaatst worden.
Oplevering.
En zo is na een traject van zeven jaar in december van 2019 toch een verwijsmast opgeleverd die de eerste ambities ver voorbij schiet. Zowel de opdrachtgever als wijzelf zijn erg blij dat we hebben kunnen werken aan dit unieke object. Ook onder de Apeldoorners heeft het veel discussie losgemaakt. Het zal de passanten van de A1 in ieder geval niet langer ontgaan dat ze Apeldoorn voorbij rijden.
